Refleks Nişangâhların Kısa Tarihi
Optik Nişangâhlarla Hedefe Odaklanmak Daha Kolay ve Daha Hızlı
Optik Nişangâhlarla Hedefe Odaklanmak Daha Kolay ve Daha Hızlı
Gelişen teknoloji ve ortaya çıkan farklı ihtiyaçlar, ateşli silahların gelişimini doğrudan etkilediği gibi bunlar üzerinde kullanılan nişangâh sistemlerini de zaman içerisinde değişime uğrattı.
Bir görüntünün yansımasından faydalanarak nişan alma fikri, ilk kez 1900’lerin başında, Howard Grubb tarafından uygulandı. Grubb, tasarladığı ilk “yansıtıcı” nişangâhta, güneş ışığından faydalandı. Bu tasarımda, güneş ışığının geçtiği mercekte bir retikül bulunuyordu. Bu retikülün gölgesi de bir ayna vasıtasıyla atıcının hedefe baktığı merceğe yansıtılıyordu. [1]
Grubb, bu fikri ilk olarak kompakt bir yapıda üretip tüfek üzerinde uygulasa da tasarımın silahlı kuvvetler tarafından kullanımı, ilk olarak I. Dünya Savaşı’nda, savaş uçaklarında oldu. [2] II. Dünya Savaşı döneminde de bu nişangâhlar uçak ve gemilerde sıkça tercih ediliyordu. Ancak artık ışık kaynağı olarak güneş/ortam ışığı yerine elektronik aydınlatma kullanılıyordu. Günümüzde kullanılan, pille çalışan, led ışığı merceğe doğrudan yansıtan refleks nişangâhların ilk patenti ise 1975 yılında tescillendi. [3]
Gez ve arpacığın hedefe hizalanması ile kullanılan mekanik nişangâhlar, hala silahlar üzerinde kendisine yer buluyor. Fakat bu mekanik nişangâhların yanında elektro-optik nişangâh kullanımı da günümüzde hızla yaygınlaşıyor.
Elektro-optik nişangâhlar, holografik ya da prizmatik nişangâh gibi benzer işleve; ama farklı çalışma mekanizmalarına sahip olarak üretilebiliyor. Tabancalarda kullanılan elektro-optik nişangâhlar ise çoğunlukla “refleks nişangâh” olarak biliniyor. Bu yapıda led ışık, doğrudan merceğe yansıyor ve atıcı, mercekte toplanan ışığı bir nokta formunda görüyor. [3] Bu ürünler, nişangâhın nokta olarak görülmesinden dolayı, kamuoyunda “red-dot nişangâh” olarak da isimlendiriliyor.
Refleks Nişangâhlar Neden Popülerlik Kazandı?
1. Tek Noktada Nişan Hattı
Refleks nişangâhlarda, mekanik nişangâhtaki gez ve arpacık gibi iki farklı noktanın birbirine hizalanmasına ihtiyaç olmadan, yalnızca mercekteki noktanın hedef üzerinde görülmesi yeterli oluyor. Nişan almadaki bu pratiklik, mekanik nişangâhta yapılabilecek nişan alma hatalarının da önüne geçiyor ve atışlardaki isabetliliği arttırmaya yardımcı oluyor. Bu duruma örnek olarak, otuza yakın katılımcı ile gerçekleştirilen akademik bir çalışmayı gösterebiliriz. Bu çalışmada, mekanik nişangâh ile yapılan tabanca atışlarında, yüzde 75 isabet oranı tespit edildi. Aynı atıcılar, refleks nişangâh ile ise yüzde 98 isabet oranı yakaladı. [4]
Öte yandan refleks nişangâhlar, hafif veya orta göz kusuru bulunan atıcıların da çok daha net bir görüşle nişan alabilmelerini sağlıyor. Nişan almada sağlanan bu kolaylıklar, refleks nişangâhların tercih edilme sebeplerinin başında yer alıyor.
2. Hız ve Akıcılık
Refleks nişangâhların kullanımıyla nişan almak kolaylaşıyor. Bunun sonucu olarak da atıcının hedefine angaje olma süresi kısalıyor. Bu durum, özellikle birden fazla hedefe atış yapılması gereken durumlarda büyük fark yaratıyor. Atıcı, yeni hedefine daha hızlı angaje olabiliyor ve hedef geçişlerini çok daha hızlı ve akıcı bir biçimde yapabiliyor.
Refleks nişangâhların atıcıya kazandırdığı bu hız, sürenin önem arz ettiği IDPA, IPSC gibi sportif atış organizasyonlarında, bu tip nişangahların sporcular tarafından sıkça tercih edilmelerini sağlıyor. Günümüzde birçok sportif atıcı, müsabakalara, refleks nişangâhlı tabancalarla katılıyor. Müsabakalarda, refleks nişangâhlı tabancalara özel -IDPA’daki “Carry Optic” gibi- kategoriler bulunuyor. Öyle ki 2022 yılında gerçekleştirilen IDPA Avrupa Şampiyonası’nda, tabancada alanında ilk 10’a giren yarışmacılar, kategorilerine göre incelendiğinde, Carry Optic kategorisindeki yarışmacıların diğer kategorilere göre daha fazla olduğu; 2022 IDPA Türkiye Şampiyonası’nda ise ilk 10’daki 9 sporcunun refleks nişangâh ile yarışan sporcular olduğu görülüyor. [5, 6]
3. Çevresel Farkındalığa Etkisi
İnsan gözünün görüş alanı, dikey olarak yaklaşık 150° ve yatay olarak da yaklaşık 210°dir ve insan gözü, aynı anda iki farklı noktaya odaklanamaz. [7] Mekanik nişangâh kullanan bir atıcı, nişan hatası yapmamak için tüm odağını nişangâha vermek durumunda kalır. Refleks nişangâha sahip atıcı ise mekanik nişangâhın aksine, gözünü nişangâha odaklamak yerine hedefe odaklayabilir. Bu sayede hareketli hedefleri de çok daha etkin şekilde takip edebilir.
Aynı zamanda atıcı, iki gözü açık nişan alarak, gözlerinin sahip olduğu görüş açısının tamamından faydalanabilir ve çevresel farkındalığını üst seviyede tutarak etraftan gelebilecek tehlikelere karşı daha hazırlıklı olur.
4. Karanlık Ortamlarda da Görme
Karanlık ortam koşullarında atış yapmanın farklı teknikleri mevcut olmakla birlikte, böyle bir durumda standart gez-arpacık ile nişan almak oldukça zordur. Üstelik gez ve arpacık, karanlıkta kısıtlı olarak sahip olduğumuz görüş alanımızı daha da kapatır. Oysa refleks nişangâhlar kendi ışık kaynağı ile çalışır ve böylece, karanlık ortamlarda da nişan almayı mümkün kılar.
Refleks nişangâhlar, şeffaf mercek yapıları sayesinde görüş alanını, mekanik nişangâhlar gibi daraltmaz. Ayrıca göz ve nişangâh arasına ilave bir katmanın girmesine de müsait bir yapıdadırlar. Bu standart bir gözlük olabileceği gibi, gece görüş sistemleri dâhil, ilave bir teknolojik araç da olabilir.
Refleks Nişangâhta Doğru Seçimi Yapmanızı Sağlayacak Faktörler
Yukarıda saydığımız tüm bu avantajlar; kolluk kuvvetleri, sportif atıcılar, sivil kullanıcılar gibi birçok atıcıyı refleks nişangâh kullanımına yöneltiyor. Ancak kullanıcıların kendi kullanım amaçlarına en uygun optik nişangâhı seçmeleri de önemli bir konu. Refleks nişangâh seçiminde temel kriterleri sizler için sıraladık.
1. Boyut ve Uyum
Optik nişangâh seçiminde en önemli kriterlerden biri, satın alınacak nişangâhın kullanıcının silahına uyumudur. Nişangâhın kullanılacağı silah bir tabanca ise bu tabancanın optik uyumluluğunun ne düzeyde olduğu; eğer gerekiyorsa nişangâha uygun montaj arayüzünün mevcut olup olmadığı, nişangâh boyutunun silaha uygun olup olmadığı bilinmelidir.
Refleks nişangâhları en uyumlu şekilde kullanabilmek için optik yuvası bulunan, co-witness özelliğini destekleyen bir tabanca tercih edilmesi tavsiye edilir.
2. Kullanım Alanı
Tıpkı silahlarda olduğu gibi refleks nişangâhlarda da farklı kullanıcı profillerine yönelik farklı tasarımlar bulunuyor. Bu tabloda, kullanıcının, kendi ihtiyaç ve şartlarına göre bir refleks nişangâh tercih etmesi gerekiyor.
Örneğin, sahadaki kolluk kuvvetlerinin; yağmur, çamur, kum gibi dış etmenlere karşı daha dayanıklı olan “kapalı sistem” refleks nişangâhları kullanması daha uygun olacaktır. Diğer yandan gizli taşıma yapması gereken sivil kullanıcılara, görece büyük boyutlarda olan kapalı sistem nişangâhlar yerine daha küçük ebatlardaki kompakt boy nişangâhlar tavsiye ediliyor.
3. MOA
Refleks nişangâh seçiminde, nişangâhın teknik özellikleri de göz önünde bulundurulmalıdır. Bu kriterlerden biri olan MOA (Minute of Angle), bir derecenin altmışta birine eşit olan açısal bir ölçü birimidir. Refleks nişangâhların “red-dot nişangâh” olarak anılmasına sebep olan kırmızı nişan noktasının boyutu, MOA ölçüsü ile belirtilir.
1 MOA’lık refleks nişangâhın nişan noktası, 3 MOA’lık nişangâhtan daha küçüktür. Küçük nokta, atıcının görüş alanı için avantaj teşkil eder. Fakat güneşin doğrudan kullanıcıya yöneldiği ya da kar ve cam gibi yansıtıcı yüzeyler üzerinden parladığı yüksek ışıklı ortamlarda, küçük bir noktayı arka zeminden ayırt etmek zorlaşabilir. Benzer şekilde, saha ortamında mercekleri etkileyebilecek kir, toz vb. dış etmenler yoğunsa küçük bir nokta dezavantaj haline gelebilir. Bu tür durumlarda, nişan noktasını daha kolay görebilmek için MOA’sı daha yüksek nişangâhlar tercih edilir.
Nişan noktasının çapına göre, karanlık ortamlarda atıcının görüşünü bozmamak için nişan noktası parlaklığının kısılması; aydınlık ortamlarda ise arttırılması, daha iyi bir görüş sağlıyor. Refleks nişangâhlardaki nişan noktasının parlaklığı, kimi nişangâhta ortam ışığına göre otomatik ayarlanırken kimi nişangâhta ise atıcı, kendi isteği doğrultusunda manuel ayar yapabiliyor.
4. Parallax Free
Bir refleks nişangâhta olmazsa olmaz teknik özelliklerden biri olan “Parallax Free”, atıcının, nişangâha hangi açı ve mesafeden baktığı fark etmeksizin, nişan noktasını aynı yerde görmesidir.
Teknoloji, Eğitimli İnsanın Elinde Anlamlı Bir Araca Dönüşür
Unutulmamalıdır ki; tek başına ne refleks nişangâhlar ne de başka bir aksesuar, temel atış becerilerine sahip olmayan atıcıyı, iyi bir atıcı yapmaya yetmez. İyi bir atıcı olmanın yolu, öncelikle doğru eğitim ve doğru antrenmandan geçer.
CANiK Academy, gelişimini sürdürmek isteyen tüm kullanıcıları, en modern teknik ve taktiklerin öğretildiği eğitimlerine bekliyor!
Güvende kalın, takipte kalın!
Kaynakça
[1] John Murray, Science progress, Volume 76, page 498
[2] Harry Woodman (1989). Early aircraft armament: the aeroplane and the gun up to 1918. p. 239. ISBN 9780874749946.
[3] US Patent and Trademark Office No 3942901
[4] Comparative Pistol Project. (2011). Norwich University, Department of Justice Studies and Sociology, 6.
[5] IDPA European Championship 2022. Practiscore. (2022, November 14). Retrieved February 24, 2023, from practiscore.com/results/new/2e7655e8-b076-4b9a-809a-f21258f8da5b
[6] Turkısh National Championship 2022. PractiScore. (2022, December 4). Retrieved February 24, 2023, from https://practiscore.com/results/new/838dce47-aaee-4572-b2df-e2f23ea51cbc
[7] Smith Warren J., Modern Optical Engineering, Third Edition, Mc-Graw-Hill Inc, 2000.
Gelişen teknoloji ve ortaya çıkan farklı ihtiyaçlar, ateşli silahların gelişimini doğrudan etkilediği gibi bunlar üzerinde kullanılan nişangâh sistemlerini de zaman içerisinde değişime uğrattı.
Bir görüntünün yansımasından faydalanarak nişan alma fikri, ilk kez 1900’lerin başında, Howard Grubb tarafından uygulandı. Grubb, tasarladığı ilk “yansıtıcı” nişangâhta, güneş ışığından faydalandı. Bu tasarımda, güneş ışığının geçtiği mercekte bir retikül bulunuyordu. Bu retikülün gölgesi de bir ayna vasıtasıyla atıcının hedefe baktığı merceğe yansıtılıyordu. [1]
Grubb, bu fikri ilk olarak kompakt bir yapıda üretip tüfek üzerinde uygulasa da tasarımın silahlı kuvvetler tarafından kullanımı, ilk olarak I. Dünya Savaşı’nda, savaş uçaklarında oldu. [2] II. Dünya Savaşı döneminde de bu nişangâhlar uçak ve gemilerde sıkça tercih ediliyordu. Ancak artık ışık kaynağı olarak güneş/ortam ışığı yerine elektronik aydınlatma kullanılıyordu. Günümüzde kullanılan, pille çalışan, led ışığı merceğe doğrudan yansıtan refleks nişangâhların ilk patenti ise 1975 yılında tescillendi. [3]
Gez ve arpacığın hedefe hizalanması ile kullanılan mekanik nişangâhlar, hala silahlar üzerinde kendisine yer buluyor. Fakat bu mekanik nişangâhların yanında elektro-optik nişangâh kullanımı da günümüzde hızla yaygınlaşıyor.
Elektro-optik nişangâhlar, holografik ya da prizmatik nişangâh gibi benzer işleve; ama farklı çalışma mekanizmalarına sahip olarak üretilebiliyor. Tabancalarda kullanılan elektro-optik nişangâhlar ise çoğunlukla “refleks nişangâh” olarak biliniyor. Bu yapıda led ışık, doğrudan merceğe yansıyor ve atıcı, mercekte toplanan ışığı bir nokta formunda görüyor. [3] Bu ürünler, nişangâhın nokta olarak görülmesinden dolayı, kamuoyunda “red-dot nişangâh” olarak da isimlendiriliyor.
Refleks Nişangâhlar Neden Popülerlik Kazandı?
1. Tek Noktada Nişan Hattı
Refleks nişangâhlarda, mekanik nişangâhtaki gez ve arpacık gibi iki farklı noktanın birbirine hizalanmasına ihtiyaç olmadan, yalnızca mercekteki noktanın hedef üzerinde görülmesi yeterli oluyor. Nişan almadaki bu pratiklik, mekanik nişangâhta yapılabilecek nişan alma hatalarının da önüne geçiyor ve atışlardaki isabetliliği arttırmaya yardımcı oluyor. Bu duruma örnek olarak, otuza yakın katılımcı ile gerçekleştirilen akademik bir çalışmayı gösterebiliriz. Bu çalışmada, mekanik nişangâh ile yapılan tabanca atışlarında, yüzde 75 isabet oranı tespit edildi. Aynı atıcılar, refleks nişangâh ile ise yüzde 98 isabet oranı yakaladı. [4]
Öte yandan refleks nişangâhlar, hafif veya orta göz kusuru bulunan atıcıların da çok daha net bir görüşle nişan alabilmelerini sağlıyor. Nişan almada sağlanan bu kolaylıklar, refleks nişangâhların tercih edilme sebeplerinin başında yer alıyor.
2. Hız ve Akıcılık
Refleks nişangâhların kullanımıyla nişan almak kolaylaşıyor. Bunun sonucu olarak da atıcının hedefine angaje olma süresi kısalıyor. Bu durum, özellikle birden fazla hedefe atış yapılması gereken durumlarda büyük fark yaratıyor. Atıcı, yeni hedefine daha hızlı angaje olabiliyor ve hedef geçişlerini çok daha hızlı ve akıcı bir biçimde yapabiliyor.
Refleks nişangâhların atıcıya kazandırdığı bu hız, sürenin önem arz ettiği IDPA, IPSC gibi sportif atış organizasyonlarında, bu tip nişangahların sporcular tarafından sıkça tercih edilmelerini sağlıyor. Günümüzde birçok sportif atıcı, müsabakalara, refleks nişangâhlı tabancalarla katılıyor. Müsabakalarda, refleks nişangâhlı tabancalara özel -IDPA’daki “Carry Optic” gibi- kategoriler bulunuyor. Öyle ki 2022 yılında gerçekleştirilen IDPA Avrupa Şampiyonası’nda, tabancada alanında ilk 10’a giren yarışmacılar, kategorilerine göre incelendiğinde, Carry Optic kategorisindeki yarışmacıların diğer kategorilere göre daha fazla olduğu; 2022 IDPA Türkiye Şampiyonası’nda ise ilk 10’daki 9 sporcunun refleks nişangâh ile yarışan sporcular olduğu görülüyor. [5, 6]
3. Çevresel Farkındalığa Etkisi
İnsan gözünün görüş alanı, dikey olarak yaklaşık 150° ve yatay olarak da yaklaşık 210°dir ve insan gözü, aynı anda iki farklı noktaya odaklanamaz. [7] Mekanik nişangâh kullanan bir atıcı, nişan hatası yapmamak için tüm odağını nişangâha vermek durumunda kalır. Refleks nişangâha sahip atıcı ise mekanik nişangâhın aksine, gözünü nişangâha odaklamak yerine hedefe odaklayabilir. Bu sayede hareketli hedefleri de çok daha etkin şekilde takip edebilir.
Aynı zamanda atıcı, iki gözü açık nişan alarak, gözlerinin sahip olduğu görüş açısının tamamından faydalanabilir ve çevresel farkındalığını üst seviyede tutarak etraftan gelebilecek tehlikelere karşı daha hazırlıklı olur.
4. Karanlık Ortamlarda da Görme
Karanlık ortam koşullarında atış yapmanın farklı teknikleri mevcut olmakla birlikte, böyle bir durumda standart gez-arpacık ile nişan almak oldukça zordur. Üstelik gez ve arpacık, karanlıkta kısıtlı olarak sahip olduğumuz görüş alanımızı daha da kapatır. Oysa refleks nişangâhlar kendi ışık kaynağı ile çalışır ve böylece, karanlık ortamlarda da nişan almayı mümkün kılar.
Refleks nişangâhlar, şeffaf mercek yapıları sayesinde görüş alanını, mekanik nişangâhlar gibi daraltmaz. Ayrıca göz ve nişangâh arasına ilave bir katmanın girmesine de müsait bir yapıdadırlar. Bu standart bir gözlük olabileceği gibi, gece görüş sistemleri dâhil, ilave bir teknolojik araç da olabilir.
Refleks Nişangâhta Doğru Seçimi Yapmanızı Sağlayacak Faktörler
Yukarıda saydığımız tüm bu avantajlar; kolluk kuvvetleri, sportif atıcılar, sivil kullanıcılar gibi birçok atıcıyı refleks nişangâh kullanımına yöneltiyor. Ancak kullanıcıların kendi kullanım amaçlarına en uygun optik nişangâhı seçmeleri de önemli bir konu. Refleks nişangâh seçiminde temel kriterleri sizler için sıraladık.
1. Boyut ve Uyum
Optik nişangâh seçiminde en önemli kriterlerden biri, satın alınacak nişangâhın kullanıcının silahına uyumudur. Nişangâhın kullanılacağı silah bir tabanca ise bu tabancanın optik uyumluluğunun ne düzeyde olduğu; eğer gerekiyorsa nişangâha uygun montaj arayüzünün mevcut olup olmadığı, nişangâh boyutunun silaha uygun olup olmadığı bilinmelidir.
Refleks nişangâhları en uyumlu şekilde kullanabilmek için optik yuvası bulunan, co-witness özelliğini destekleyen bir tabanca tercih edilmesi tavsiye edilir.
2. Kullanım Alanı
Tıpkı silahlarda olduğu gibi refleks nişangâhlarda da farklı kullanıcı profillerine yönelik farklı tasarımlar bulunuyor. Bu tabloda, kullanıcının, kendi ihtiyaç ve şartlarına göre bir refleks nişangâh tercih etmesi gerekiyor.
Örneğin, sahadaki kolluk kuvvetlerinin; yağmur, çamur, kum gibi dış etmenlere karşı daha dayanıklı olan “kapalı sistem” refleks nişangâhları kullanması daha uygun olacaktır. Diğer yandan gizli taşıma yapması gereken sivil kullanıcılara, görece büyük boyutlarda olan kapalı sistem nişangâhlar yerine daha küçük ebatlardaki kompakt boy nişangâhlar tavsiye ediliyor.
3. MOA
Refleks nişangâh seçiminde, nişangâhın teknik özellikleri de göz önünde bulundurulmalıdır. Bu kriterlerden biri olan MOA (Minute of Angle), bir derecenin altmışta birine eşit olan açısal bir ölçü birimidir. Refleks nişangâhların “red-dot nişangâh” olarak anılmasına sebep olan kırmızı nişan noktasının boyutu, MOA ölçüsü ile belirtilir.
1 MOA’lık refleks nişangâhın nişan noktası, 3 MOA’lık nişangâhtan daha küçüktür. Küçük nokta, atıcının görüş alanı için avantaj teşkil eder. Fakat güneşin doğrudan kullanıcıya yöneldiği ya da kar ve cam gibi yansıtıcı yüzeyler üzerinden parladığı yüksek ışıklı ortamlarda, küçük bir noktayı arka zeminden ayırt etmek zorlaşabilir. Benzer şekilde, saha ortamında mercekleri etkileyebilecek kir, toz vb. dış etmenler yoğunsa küçük bir nokta dezavantaj haline gelebilir. Bu tür durumlarda, nişan noktasını daha kolay görebilmek için MOA’sı daha yüksek nişangâhlar tercih edilir.
Nişan noktasının çapına göre, karanlık ortamlarda atıcının görüşünü bozmamak için nişan noktası parlaklığının kısılması; aydınlık ortamlarda ise arttırılması, daha iyi bir görüş sağlıyor. Refleks nişangâhlardaki nişan noktasının parlaklığı, kimi nişangâhta ortam ışığına göre otomatik ayarlanırken kimi nişangâhta ise atıcı, kendi isteği doğrultusunda manuel ayar yapabiliyor.
4. Parallax Free
Bir refleks nişangâhta olmazsa olmaz teknik özelliklerden biri olan “Parallax Free”, atıcının, nişangâha hangi açı ve mesafeden baktığı fark etmeksizin, nişan noktasını aynı yerde görmesidir.
Teknoloji, Eğitimli İnsanın Elinde Anlamlı Bir Araca Dönüşür
Unutulmamalıdır ki; tek başına ne refleks nişangâhlar ne de başka bir aksesuar, temel atış becerilerine sahip olmayan atıcıyı, iyi bir atıcı yapmaya yetmez. İyi bir atıcı olmanın yolu, öncelikle doğru eğitim ve doğru antrenmandan geçer.
CANiK Academy, gelişimini sürdürmek isteyen tüm kullanıcıları, en modern teknik ve taktiklerin öğretildiği eğitimlerine bekliyor!
Güvende kalın, takipte kalın!
Kaynakça
[1] John Murray, Science progress, Volume 76, page 498
[2] Harry Woodman (1989). Early aircraft armament: the aeroplane and the gun up to 1918. p. 239. ISBN 9780874749946.
[3] US Patent and Trademark Office No 3942901
[4] Comparative Pistol Project. (2011). Norwich University, Department of Justice Studies and Sociology, 6.
[5] IDPA European Championship 2022. Practiscore. (2022, November 14). Retrieved February 24, 2023, from practiscore.com/results/new/2e7655e8-b076-4b9a-809a-f21258f8da5b
[6] Turkısh National Championship 2022. PractiScore. (2022, December 4). Retrieved February 24, 2023, from https://practiscore.com/results/new/838dce47-aaee-4572-b2df-e2f23ea51cbc
[7] Smith Warren J., Modern Optical Engineering, Third Edition, Mc-Graw-Hill Inc, 2000.
